In de nacht van vrijdag 3 mei op zaterdag 4 mei is in Losser, Overijssel, een ooievaar doodgeschoten, vanuit een rijdende auto. Dit berichtte RTV Oost afgelopen zaterdag. Het nest van waaruit de ooievaar is doodgeschoten bevond zich op een speciaal door ProRail geplaatste paal, aangezien de ooievaars in april tot drie keer toe hun nest op de bovenleidingsmasten hadden gebouwd. Omwille van de veiligheid is het nest verplaatst.
Het vrouwtje heeft de beschieting wel overleefd, de eieren van de doodgeschoten ooievaar bleken nog levensvatbaar en zijn door Vogelwerkgroep Losser overgebracht naar Herwijnen, berichtte RTV Oost vandaag, 6 mei. Daar is een ooievaarsopvang gevestigd, waar de eieren in een speciale broedmachine worden uitgebroed.

Omwonenden en natuurorganisaties reageren geschokt.
De Adviespraktijk voor Vogels keurt deze laffe daad uiteraard ook af, maar vindt het niet opmerkelijk dat de ooievaar bij een grote groep mensen geen geliefde vogel is. Verkeerde beeldvorming in de media is daar mede debet aan. Want helaas lijken er nog altijd hardnekkige, onterechte, misverstanden bestaan over de ooievaar.

Ooievaar onterecht als predator voor (jonge) weidevogels beschouwd

Zo zou de ooievaar nadelige effecten op de natuur hebben, en dan vooral op de weidevogels, omdat de ooievaar als ‘predator/prooidier’ bestempeld wordt, en jonge weidevogels zou opeten. De ooievaar is geen predator voor weidevogels, nooit geweest. De ooievaar is volledig afhankelijk van vochtige weidegebieden omdat, net als bij andere weidevogels, de ooievaar als voedsel afhankelijk is van insecten/kevers, wormen en emelten voor het grootbrengen van de jongen. Net als andere weidevogels kiest een ooievaar voor een gebied waarbij relatief veel voedsel te vinden is, factoren als waterhuishouding, bodemtype, (gras) landkwaliteit en landgebruik zijn daarbij bepalende factoren. Drassige weidegebieden zijn daarbij favoriet voor de ooievaar (Der Weiβstorch: Lebensweise und Schutz.Augsburg: Weltbild Verlag GmbH,) Schulz, H. (1993).
Uit onderzoek van braakballen is naar voren gekomen dat ooievaars behalve veel insecten/kevers ook muizen en een enkele keer een mol eten. In Polen is uitgebreid onderzoek gedaan naar het voedingspatroon van ooievaars en hieruit is niet naar voren gekomen dat ooievaars (jonge) weidevogels als prooi kiezen (The White Stork in Poland; Piotr Tryjanowski, Tim H. Sparks, Leszek Jerzak, 2006). De afgelopen 30 jaar is binnen de Kliniek voor Vogels bij onderzoek naar de maaginhoud van dode volwassen- en jonge ooievaars, nooit een aanwijzing gevonden dat ooievaars als predator beschouwd kunnen worden. Het is daarom bijzonder dat gerenommeerde weidevogels-beschermers de ooievaar als bedreiging beschouwen voor weidevogels, terwijl daar tot op heden geen aanwijzingen voor gevonden zijn in onderzoek of literatuur en zijn er geen wetenschappelijke referenties die bevestigen dat de ooievaar een predator is. Net als andere weidevogels zijn de huidige leefomstandigheden, mede door grondwaterstanden en moderne landbouw, niet optimaal voor de ooievaar. Broedresultaten wijzen uit dat steeds meer jonge ooievaars het niet redden tot volwassenheid (‘De Blikvanger van Drenthe’, Onderzoeksverslag PWS, H. Wicks en J. Berg, 2015).

Imago van de Ooievaar als predator in de Media…

Op 10 april 2019 publiceerde Trouw een artikel over het zg. ‘Aanvalsplan Grutto’. Pieter Winsemius, oud-minister van milieu en oud voorzitter van Natuurmonumenten, hoopt met een aantal maatregelen de Grutto-populatie in Nederland te verbeteren, dan wel te herstellen. De grutto heeft het moeilijk heeft door versnippering -, ontwatering van het land en door het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Hierdoor verdwijnt de natuurlijke habitat van de Grutto. Natuurlijk moet elk plan wat kans van slagen heeft gesteund worden aangaande het populatieherstel van weidevogels, echter moeten berichtgevingen hierover wel feitelijke juistheden bevatten. In het artikel van Trouw zou de ooievaar tot de groep predatoren behoren die graag een “gruttonest leegvreet”. Dit is feitelijk onjuist.

Een van deze maatregelen uit het ‘aanvalsplan’ bestaat uit het ‘verjagen van roofdieren’:

“Het aantal predatoren dat graag een gruttonest leegvreet neemt toe: buizerds, ooievaars, kraaien, bunzings, marters, hermelijnen, vossen en (verwilderde) katten verschalken graag een eitje of een gruttojong dat daar net is uitgekropen”.

Trouw, 10-04-2019

Blauwe reiger als predator

Het is opmerkelijk dat de blauwe reiger nergens vermeld wordt als prooidier en serieuze bedreiging voor (jonge) weidevogels. De reiger eet grote prooien, zoals vissen, ratten, mollen, muizen en (jonge) weidevogels, eendjes, waterhoendjes etc. Dat reigers duidelijk vogels op het menu hebben staan wordt ook in de literatuur bevestigd. Echter wordt de reiger zelden als proodier voor weidevogels genoemd. De ooievaar onterecht wel. Bij de ooievaar gaat het in Nederland om 900 broedparen, bij de reigers gaat het om 10.000 broedparen (‘Twee druppels Water’, Onderzoeksverslag PWS, L. Ossel en P. Buitenshuis, 2016)…….En dan zouden er teveel ooievaars zijn terwijl dit zelden wordt vermeld over blauwe reigers.

Juiste voorlichting en educatie over Ooievaars

De negatieve beeldvorming over de ooievaar is niet gebaseerd op feiten en is op een merkwaardige manier een eigen leven gaan leiden. Van vogel- en natuurbeschermingsorganisaties mag worden verwacht dat deze met goede voorlichting op moeten komen voor de belangen van de ooievaar door misverstanden, én vooral onjuistheden, tegen te gaan.

Lees ook:
Profielwerkstukken met als thema ‘de Ooievaar’.
De Ooievaar
Ooievaar weer de klos
De herintroductie van de Ooievaar, een project op trots op te zijn