18 juli 2023

De vogelgeneeskunde is in 1980 internationaal op de agenda gezet door het oprichten van de Association of Avian Veterinarians (AAV) ofwel de Internationale Vereniging van Vogeldierenartsen. Het was de uitkomst van een samenwerking tussen een klein aantal toonaangevende vogeldierenartsen in de USA.

De meest toonaangevende vogeldierenarts en de eerste president van de AAV was dr. Greg Harrison. Aansluitend aan het AAV congres in Seattle in 1989 bracht ik een bezoek aan dr. Harrison in Florida. Hij liet mij zijn, door hem gekweekte, hyacintara’s zin en vertelde dat door hem al vele jaren eerder was geconcludeerd dat het voeren van zaadmengsels de belangrijkste oorzaak was van gezondheidsproblemen en slechte kweekresultaten bij vogels.

Deze conclusie was voor hem de belangrijkste motivatie om te gaan samen werken met voedingsdeskundigen van verschillende universiteiten en papegaaienkwekers om te komen tot een voeding die voldoet aan de voedingseisen en aan de eisen van veiligheid.

Het ontwikkelen van goede voeding is een vak apart. Voedingsdeskundigen hebben voedingen ontwikkeld voor honden, katten, paarden, varkens, pluimvee enz. Voeding kan niet domweg worden ontwikkeld in een laboratorium. Uiteindelijk zijn de dieren/vogels de echte deskundigen die laten zien of de voeding voldoet aan de voedingseisen of niet. De ultieme controle is het beoordelen van de kweekresultaten. Het gaat daarbij om de kwaliteit van de eieren, het aantal eieren, het bevruchtingspercentage, het uitkomst percentage en de levensvatbaarheid en vitaliteit van de opgroeiende jongen.

Volkomen vergelijkbaar met het ontwikkelen van goede voeding voor pluimvee waarbij de gelegde eieren naar de kuikenbroederij gaan om te worden bebroed en waarbij de resultaten van de opgroeiende kuikens worden beoordeeld.

Het betekent een langere-termijn-onderzoek waarbij ook de conditie van de kweekpoppen op de beoordeeld moet worden. Hoelang kan er met de vogels worden gekweekt? Wat is de levensverwachting? Gaan de vogels uiteindelijk dood vanwege ouderdom of door structurele voedingsfouten?

Veel kwekers gaan prat op de goede kweekresultaten omdat er jongen worden geboren. Het is vaak schokkend als wordt gekeken naar:

-het aantal gelegde eieren
-het bevruchtingspercentage
-het aantal jongen dat wordt geboren
-het aantal jongen dat uiteindelijk uitvliegt

Het is geen uitzondering dat de kweekresultaten uitkomen op slechts 50% van wat normaal zou moeten zijn.  Als vervolgens wordt gekeken naar de levensverwachting van de kweekpoppen dan blijkt dat deze zelden ouder worden dan 1/3 deel van de levensverwachting. De zogenaamd goede ervaringen van kwekers zijn feitelijk ‘slechte’ ervaringen waarbij onbekend is wat normaal zou moeten zijn.

Het was voor mij in 1989 een bijzondere ervaring dat dr. Harrison stelde dat voeding niet alleen moet voldoen aan de voedingseisen maar dat de voeding daarnaast vrij moet zijn van landbouwgif en pesticiden.

Anno 2023 vinden steeds meer mensen het belangrijk om gezond te eten en dus biologische voeding.

Dr. Harrison is vanaf het begin voorvechter van biologische landbouw. Niet alleen vanwege de gezondheid van dieren en de mens maar ook omdat de traditionele, niet biologische,  landbouw de biodiversiteit en de aarde kapot maakt. Dat een vogeldierenarts meer dan 40 jaar geleden als eis stelde dat de voeding voor vogels gecertificeerd biologisch moet zijn getuigd van een langere termijn visie in het belang van de vogels.

In de jaren zestig van de vorige eeuw was duidelijk geworden dat vogels uitermate gevoelig zijn voor landbouwgif en pesticiden

Prof. P. Zwart heeft, als hoofd van de afdeling bijzondere dieren van de Vakgroep Pathologie, in 1986 een baanbrekend wetenschappelijk artikel gepubliceerd. Op basis van pathologisch onderzoek zijn afwijkingen aangetoond, veroorzaakt door voedingstekorten in de zaadmengsels, die rechtstreeks het gevolg zijn van het voeren van zaadmengsels. Prof. Zwart heeft o.a. aangetoond dat structurele afwijkingen aan de slijmvliezen, veroorzaakt door hyperkeratose , reden zijn voor luchtwegproblemen.

Daarnaast veroorzaken zaadmengsels ruistoornissen, huidafwijkingen, afwijkingen aan de snavel, nagels en inwendige organen. Aderverkalking, staar en overgewicht zijn voorbeelden van de gevolgen van het voeren van zaadmengsels.

De afgelopen 40 jaar zijn er door mij ervaringen opgedaan met gezelschapsvogels en met vogels binnen de avicultuur. De afgelopen 30 jaar zijn ervaringen opgedaan met de voedingen van Harrison’s Bird Foods. Mijn ervaring is dat de kweekresultaten kunnen verdubbelen. Mijn ervaring is dat de levensverwachting van vogels, dankzij goede voeding en verzorging, drie keer hoger is dan iedereen denkt. Het is bijzonder om mee te maken dat in de loop van de jaren vogels dood gaan van ouderdom en niet meer als gevolg van voedingsfouten en gifstoffen. Deze ervaring wordt wereldwijd door vogeldierenartsen gedeeld.

Dat het niet ging om commerciële belangen bij het ontwikkelen van volwaardige en biologische voeding is duidelijk. Bij mijn weten zijn de voedingen van Harrison’s Bird Foods de enige gecertificeerde biologische voedingen voor vogels. Fabrikanten van vogelvoer kiezen er voor om geen biologische voedingen te produceren omdat het commercieel niet aantrekkelijk is.

Gedurende al die jaren is mijn ervaring dat, als fabrikanten van vogelvoer worden benaderd met vragen, de voerfirma’s zich niet baseren op de kweekresultaten van de vogels. Goede kweekresultaten op de langere termijn zijn bepalend om de kwaliteit van de voeding te kunnen beoordelen.

Het feit dat fabrikanten van vogelvoer, wereldwijd, nog altijd zaadmengsels verkopen laat zien dat het bij deze fabrikanten nadrukkelijk niet gaat om de belangen, de gezondheid en het welzijn van de vogels (lees hier het artikel: ‘waarom geen zaadmengsels). We hoeven daar niet verbaasd over te zijn. Het gaat tenslotte bij firma’s zoals McDonalds en de sigarettenindustrie ook niet om de gezondheid en het welzijn van kinderen en rokers.

Wereldwijd hebben vogeldierenartsen zoals dr. Harrison er voor gekozen om vogeldierenarts te worden om op te komen voor de belangen, de gezondheid en het welzijn van vogels. Dat was ook voor mij reden om er in 1982 voor te kiezen om vogeldierenarts te worden.  

Vanuit de Adviespraktijk voor Vogels zijn er van 2 zaadmengsel monsters opgestuurd naar een internationaal laboratorium dat zich heeft toegelegd op het onderzoeken van voedingen op de aanwezigheid van toxinen. Door het laboratorium zijn er insecticiden aangetoond in de zaadmengsels. Samenvatting van het analytisch rapport leest u hier.

Voor de volledigheid zijn er ook monsters van de Harrison’s High Potency Coarse en van Harrison’s High Potency Fine als gecertificeerd biologische voedingen opgestuurd naar hetzelfde laboratorium. De uitslag was dat er geen toxinen/pesticiden zijn gevonden in de voedingen van Harrison’s  Bird Foods. Deze onderzoeksresultaten zijn openbaar te raadplegen, en hier te lezen.

Zaden zijn onderdeel van pellets. Omdat zaden alleen onvolwaardige voeding zijn, moeten de tekorten op een goede manier worden gecompenseerd om er een complete voeding van te maken. Er is alle reden voor om er vanuit te gaan dat pellets, die niet gecertificeerd biologisch zijn, landbouwgif en pesticiden bevatten. Voerfabrikanten spelen in op het toenemende besef dat zaadmengsels ondeugdelijk zijn en willen geen ‘nee’ verkopen wanneer eigenaren vragen om pellets. Voerfabrikanten die pellets verkopen met onnatuurlijke kleurstoffen spelen in op de onwetendheid van vogeleigenaren die zich niet realiseren dat deze toegevoegde kleurstoffen niet in het belang zijn van de vogels.

Regelmatig ontvangen wij binnen de praktijk opmerkingen omtrent de ‘hoge’ prijs van gecertificeerd biologische voeding (zie in onderstaande richtlijnen een vlugge berekening van da dagelijkse kosten voor een Grijze roodstaartpapegaai). Opmerkelijk daarbij is dat de dagelijkse voedingskosten voor een huiskat aanzienlijk hoger zijn dan de dagelijkse voedingskosten voor een Grijze roodstaartpapegaai met de beste, volledige en gecertificeerd biologische voeding voor papegaaien. Kijken we naar de dagelijkse voedingskosten van de gemiddelde hond dan zijn de verschillen met de dagelijkse voedingskosten voor vogels heel groot. Vogeleigenaren vinden het blijkbaar minder belangrijk dan honden- en katteneigenaren om te investeren in goede en gezonde voeding.

Richtlijnen afkomstig uit informatieve boekje “Het Houden van de Grijze Roodstaart en de Timneh”
drs. J. Hooimeijer

Binnen de vogelgeneeskunde staan de belangen, de gezondheid en het welzijn van vogels centraal.  Er is alle reden voor om de kennis en de ervaring, gedurende de afgelopen 40 jaar, vanuit de vogelgeneeskunde serieus te nemen. Dat de integriteit en de gegeven adviezen van vogeldierenartsen in twijfel worden getrokken omdat er commerciële belangen een rol zouden spelen is opmerkelijk en jammer.

Het is veelzeggend dat vaak de integriteit van de dierenwinkel-sector en de integriteit van handelaren buiten schot blijven, terwijl bij deze sectoren de commerciële belangen het grootst zijn en de gezondheid en het welzijn van de vogels niet centraal staan. Het is opmerkelijk dat onwetendheid wordt gecultiveerd als kennis en ervaring.

Hoe bepaalt u als eigenaar wat een goede voedingskeuze is voor uw vogel? Hieronder een aantal vragen die elke eigenaar van vogels zou moeten stellen bij het maken van een voedingskeuze:

-Door wie zijn de voedingen ontwikkeld en wat zijn de achtergronden van de producent?
-Zijn de voedingen gecertificeerd biologisch?
-Zijn er inmiddels op de langere termijn goede (kweek)ervaringen bekend?
-Wordt de voeding door vogeldierenartsen geadviseerd?

Drs. Jan Hooimeijer DVM MSc 

Vogeldierenarts, Papegaaien gedragstherapeut