Wereldwijd wordt er van uit gegaan dat minimaal 80% van de ziekteproblemen die bij vogels in gevangenschap voorkomen, het gevolg zijn van voedingsfouten. Voedingsfouten behoren tot de belangrijkste doodsoorzaken bij vogels in gevangenschap. Voedingsfouten zijn de oorzaak dat de gemiddelde levensverwachting van vogels in gevangenschap gemiddeld 30% van de levensverwachting is. De belangrijkste voedingsfout is het verstrekken van zaadmengsels.

Zaadmengsels voldoen volstrekt niet aan de voedingseisen van ”zaadeters”. Het is al een misverstand om papegaaien, parkieten, vinkachtigen enz. te bestempelen als zaadeters. In de belangrijkste periode van het leven van deze vogels worden er geen zaden gegeten. Zaden worden alleen gegeten als deze beschikbaar zijn en we weten dat zaden maar een beperkt deel van het jaar beschikbaar zijn. In de aanloop van de broedperiode, in de periode dat de eieren gelegd worden, in de periode dat de jongen worden gevoerd en in de periode dat de jonge vogels uitvliegen en de vogels gaan ruien zijn zaden in de natuur niet beschikbaar. Dat is maar goed ook omdat zaden ongeschikte voeding zijn in de genoemde periodes.

De zaden die gegeten worden in de natuur worden dus buiten deze periodes gegeten. Daarbij moeten we bedenken dat de zaden die in de natuur worden gegeten, gegeten worden op het moment dat de zaden rijp zijn en/of al aan het kiemen zijn. De voedingskwaliteit van deze zaden kunnen we niet vergelijken met de zaden uit de handel en de traditionele landbouw waarbij de zaden worden geoogst op het moment dat de zaden nog niet rijp zijn en de wilde vogels de zaden ook nog niet zouden eten.

Wetenschappelijk is aangetoond dat in zaadmengsels, die beschikbaar zijn voor vogels, 30-35 essentiële voedingsstoffen ontbreken. Het gaat daarbij om een combinatie van tekorten aan vitaminen/mineralen/ aminozuren en sporenelementen. Bovendien bevatten zaadmengsels consequent een verkeerde Calcium/Fosfor verhouding en zijn om die reden zeer ongunstig voor de skeletontwikkeling van jonge vogels waardoor het ziektebeeld Rachitis (= Engelse ziekte) zich kan ontwikkelen. Zaadmengsels zijn oorzaak van botontkalking ( = osteoporosis) bij volwassen vogels. Ook zien we problemen met de kwaliteit van het ei met als oorzaak legnood, windeieren, afstervende jongen.

Zaadmengsels, zoals in de handel verkrijgbaar, zijn vaak afkomstig uit landen buiten Europa zoals landen als China, Indonesië, Argentinië enz. waar landbouwgif gebruikt wordt dat al ruim 40 jaar in Nederland/Europa is verboden. DDT is daarvan een van de beruchtste voorbeelden. Zaden die in Europa of de USA worden verbouwd zijn veelal niet afkomstig vanuit de biologische landbouw. Dat betekent dat er wel degelijk allerlei landbouwgiffen worden gebruikt die voor vogels schadelijk zijn. We kennen ook allemaal de berichten van landbouwgif residuen in aardbeien uit Portugal, het percentage voor menselijke consumptie afgekeurde pinda’s afgekeurde enz. enz.

Het is dan ook belangrijk dat zaden die worden gebruikt als onderdeel van pellets gecertificeerd biologisch verbouwd zijn omdat ook de toegestane gifstoffen, die in de landbouw worden gebruikt, als schadelijk voor vogels moeten worden aangemerkt. Dat is mede de reden dat er vanuit de Adviespraktijk voor Vogels en door wereldwijd duizenden vogeldierenartsen adviseren om de vogels de voedingen van Harrison’s Bird Foods te geven. Daar zijn inmiddels al meer dan 30 jaar hele goede ervaringen mee opgedaan. Pellets waar geen gecertificeerd biologische grondstoffen worden gebruikt en waar ook nog kunstmatige kleurstoffen, geurstoffen, smaakstoffen en conserveringsmiddelen worden toegevoegd, worden op deze reden niet geadviseerd.

De discussie of zaadmengsels beschouwd moeten worden als volwaardige voeding is dan ook volledig achterhaald. Het idee dat zaadmengsels met aanvullingen/ toevoegingen de tekortkomingen van het zaadmengsel gecompenseerd kunnen worden is achterhaald. Dit wordt deels extra gecompliceerd door het gegeven dat vogels selectief eten als ze daartoe de kans krijgen. De stelling is dat een slechte voeding niet met allerlei kunstgrepen en extraatjes tot een goede voeding kan worden omgetoverd. Dat is de afgelopen 100 jaar binnen de avicultuur voortdurend is geprobeerd met de bekende verhalen van zaad met eivoer/ groenten/ fruit en allerlei supplementen. De resultaten van deze aanpak zijn bekend en dramatisch. Het idee dat het geven van een grote variatie een garantie is van verantwoorde voeding is een bekende denkfout. Het gaat niet zo zeer om de variatie maar om de onderlinge verhoudingen van de benodigde voedingsstoffen. Dat maakt het ontwikkelen van een goede voeding tot een complex verhaal. Dat maakt dat hondenvoer niet geschikt is als kattenvoer omdat er verschillende voedingseisen zijn.

Pluimvee zoals kippen, fazanten krijgen al tientallen jaren complete voedingen in de vorm van pellets of meel op basis van deskundigheid op het gebied van de voedingseisen van deze vogels. Er zijn geen voedingsdeskundigen te vinden die suggereren dat deze vogels belang hebben bij een zaad/graanmengsel als voeding, aangevuld met allerlei extraatjes.

De ontwikkeling van complete voeders (pellets) is in gang gezet vanuit de vogelgeneeskunde. Dr. Greg Harrison heeft daarbij een toonaangevende rol gespeeld. Deze ontwikkeling is in de jaren 70 van de vorige eeuw begonnen. Deze ontwikkeling is, voor vogels in gevangenschap, in alle opzichte de beste ontwikkeling binnen de vogelgeneeskunde op het gebied van de preventie van ziekteproblemen, het behandelen van problemen en het bevorderen van het welzijn van vogels.

Binnen de avicultuur, bij eigenaren van vogels en de verkopers van zaadmengsels is de discussie over de vraag wel of geen zaadmengsels voor een deel nog altijd in het stadium van de discussie tussen hondenfokkers en voedingsdeskundigen van 40 jaar geleden. Hondenfokkers geloofden 40 jaar geleden nog heilig in pens en hart als hondenvoer voor vleeseters. Serieuze hondenfokkers voeren al tientallen jaren complete hondenvoeders die door deskundigen ontwikkeld zijn op basis van de voedingseisen van honden.

Naast het geven van een complete voeding is het goed en belangrijk om allerlei natuurlijke extraatjes te geven in de vorm van verse takken, en planten zoals paardenbloem. Ook is het prima om wat extra aan zaden/noten, fruit en groenten als versnapering voor papegaaien te geven. Dat moeten we vooral blijven doen. Ook hierbij bij voorkeur zaden/noten/fruit die afkomstig zijn uit het circuit van de erkende biologisch geteelde voedingsmiddelen. We beschouwen deze extraatjes als versnaperingen en bezigheid maar niet als de basis van goede voeding.

De suggestie dat het geen probleem of zelfs wenselijk zou zijn om zaadmengsels aan papegaaien/ parkieten te geven als onderdeel van de voeding en zelfs als de basis van de voeding is achterhaald, verontrustend en zeker niet in het belang van de vogels.

Los van onwetendheid spelen er vanzelfsprekend grote economische belangen een rol binnen de handel in zaden en zaadmengsels. De verkopers van zaadmengsels behoren per definitie niet tot deskundigen op het gebied van de vogelgeneeskunde maar ook niet op het gebied van de voeding van vogels.

Het is opmerkelijk dat de “voorstanders” van zaadmengsels, vaak de verkopers van zaadmengsels, suggereren dat er geen wetenschappelijk bewijs zou zijn voor de stelling dat zaadmengsels onvolwaardige voeding zijn.

Opmerkelijk is het dat er juist geen wetenschappelijke bewijzen zijn dat zaadmengsels beschouwd moeten worden als verantwoorde voeding voor de zogenaamde zaadeters.

Er zijn volop referenties vanuit de wetenschap die de tekortkomingen van zaadmengsels laten zien.

Zie een overzicht van referenties gekoppeld aan 3 hoofdstukken over voeding bij papegaaien, in een alom gerespecteerd standaardwerk op het gebied van de vogelgeneeskunde; Clinical Avian Medicine Volume 1 en 2. Hier te downloaden in PDF:

Voeding – Referenties Uit Clinical Avian Medicine Volume 1 en 2 (PDF)