“Komt uw vogel ook buiten? En zo ja, hoe vaak…”. Dit is een van de anamnesevragen die vanuit de Kliniek voor Vogels van 1983 – 2013 aan eigenaren van vogels werd gesteld. Vanaf 2013 wordt deze vraag nog altijd gesteld vanuit de Adviespraktijk voor Vogels. Zonlicht is van groot belang voor de gezondheid en het welzijn van mens en dier. Zonlicht is namelijk cruciaal voor de aanmaak van Vitamine D3 . Vitamine D3 speelt o.a. in de Calciumstofwisseling een belangrijke rol. Specifiek bij de Grijze Roodstaart papegaaien weten we bijvoorbeeld dat één van de belangrijkste oorzaken van calciumtekorten het gevolg is van een tekort aan zonlicht, vitamine D3. Dr. Michael Stanford heeft gedurende meerdere jaren wetenschappelijk onderzoek gedaan met een groep van 100 Grijze roodstaarten naar o.a. de Calcium stofwisseling en het belang van vitamine D3 (klik hier: “CALCIUM METABOLISM IN GREY PARROTS” om de publicatie van het onderzoek van Dr. Stanford te lezen).
Rachitis
Dat de Grijze roodstaart is gekozen voor het onderzoek van Dr. Michael Stanford heeft te maken met het veelvuldig voorkomen van rachitis (engelse ziekte) bij de Grijze roodstaart. Rachitis is een ernstige aandoening waarbij er skeletafwijkingen ontstaan tijdens de ontwikkeling van de jonge papegaai. Zie de clip met de jonge Grijze roodstaart. Het is des te meer opmerkelijk omdat Rachtitis bij Amazone papegaaien een onbekend fenomeen is. Er zijn opmerkelijke verschillen russen de Grijze roodstaart en amazones. Grijze roodstaarten hebben een stuitklier, amazones niet. De stuitklier produceert een specifieke olie die tijdens het ‘poetsen’ over de veren wordt uitgesmeerd. Onder invloed van zonlicht wordt er vitamine D3 aangemaakt en deze wordt tijdens het poetsen opgenomen. Grijze roodstaarten hebben een ring om de ogen zonder bevedering en worden in groepen, fouragerend op de grond, gezien op open plekken met volop zonlicht. De kale plek rondom het oog kan worden beschouwd als een ‘zonnecollector’ waar bij kale huid wordt blootgesteld aan direct zonlicht. Deze huid heeft een andere structuur dan de huid die bedekt is door de veren. Amazones leven vooral in de toppen van de bodem, in de beschutting van het bladerdek dus hoofdzakelijk in de schaduw. De conclusie is dat deze opmerkelijke verschillen in anatomie en fysiologie verklaren waarom rachitis een groot probleem is bij Grijze roodstaarten als de papegaaien onvoldoende zonlicht krijgen, met name in combinatie met onvolwaardige voeding.
Onvolwaardige voeding
Onvolwaardige voeding is een belangrijke reden van stuitklierproblemen en een reden dat de kwaliteit van de olie die wordt geproduceerd in de stuitklier onvolwaardig. In de praktijk is opmerkelijk om te zien hoe de glans en de kleur van veren al binnen 3-4 dagen kan verbeteren na het overschakelen op de voedingen van Harrison’s bird foods. De olie in de stuitklier wordt permanent aangemaakt net als de vettige substantie die permanent wordt aangemaakt in de veerpapil. De verbetering van de kwaliteit van de olie en de vettige substantie in de veerpapil is zichtbaar door de toegenomen glans en kleur van de dekveren. De verbetering is later zichtbaar aan de aantoonbaar betere kwaliteit van nieuwe dekveren en vleugel/staartpennen.
Papegaai picknicks en -wandelingen
Het basisrecht van de mens/vogels is dat het welzijn wordt gegarandeerd. Rechten die het welzijn van papegaaien en parkieten in gevangenschap garanderen zijn niet alleen schone en veilige huisvesting, volwaardige voeding en schoon drinkwater, maar ook frisse lucht, zonlicht, lichaamsbeweging en sociale interacties.
Criminelen in de gevangenis hebben niet voor niets het dagelijkse recht om ‘gelucht’ te worden. Daarmee wordt bevestigd dat zonlicht moet worden beschouwd als essentieel. Niet alleen vanwege de kwaliteit van het skelet maar ook vanwege het welzijn. Ook voor kinderen, de hond, de kat geldt dat “hoe vaker naar buiten, hoe beter”. Iedereen kent het fenomeen van de winterdepressie waarbij het humeur en het gedrag negatief wordt beïnvloed. Toename van agressie en huiselijk geweld op basis van te weinig zonlicht is een bekend fenomeen.
Daarom is drs. Jan Hooimeijer vanaf 2000 ‘papegaai picknicks/wandelingen’ gaan organiseren. De eerste picknicks/wandelingen vonden plaats op landgoed ‘De Dellen’, een prachtige groene, bosrijke omgeving op de Hoge Veluwe. Papegaaien en parkieten samen met familie, vrienden, kennissen, cliënten, vrijwilligers…. Vogeleigenaren/-liefhebbers, die het welzijn van papegaaien en parkieten verrijken door er samen (sociale interacties) op uit te trekken, naar buiten, de frisse lucht in om samen met de papegaai/parkiet te profiteren van zonlicht en van de nodige lichaamsbeweging. De papegaai/parkiet als (vol)waardig onderdeel van de familie.
Imprerssie van de papegaaiwandeling 2005, Kliniek voor Vogels, drs. Jan HooimeijerHet concept van de papegaai/parkiet als onderdeel van de familie, met als ultieme uiting het samen wandelen/picknicken en fietsen met de papegaai/parkiet, kan vanaf 2000 worden beschouwd als een nieuwe ontwikkeling en een doorbraak op het verbeteren van de gezondheid en het welzijn van papegaaien/parkieten. Het is dan ook fantastisch om te zien dat het voor steeds meer eigenaren vanzelfsprekend is geworden om samen met de vogels naar buiten te gaan. Vanaf 2003 heeft Stichting Papegaai (voorheen Stichting Papegaai en Parkieten Welzijn) dit concept omarmd en is, samen met de Kliniek voor Vogels, jaarlijkse wandelingen/picknicks gaan organiseren. In nauw overleg, met drs. Jan Hooimeijer als adviseur, is in 2004 Stichting de Moderne Papegaai, opgericht en zijn samen met beide stichtingen wandelingen/picknicks georganiseerd. Het is heel mooi om te zien dat er steeds meer initiatieven worden genomen om met papegaaien/parkieten te wandelen in de wetenschap dat er in de hele wereld nergens zo veel eigenaren met papegaaien/parkieten wandelen als in Nederland! Steeds meer eigenaren beschouwen het als normaal om de papegaai/parkiet mee te nemen op vakantie.
“Organizing the ParrotWalk/Picnic has become one of the most rewardingand positive outcomes for me as an avian veterinarian”
drs. Jan Hooimeijer in Avian Examiner – Sep 2002
Lifestyle for Pets, met videofragment over belang van wandelen met huiskamervogels
Bekijk hier een opname gemaakt door Lifestyle for Pets, een filmpje over het belang van wandelen//fietsen met uw papegaai/parkiet.
5 stappen – gedragsprotocol
Aan het organiseren van deze wandelingen is een heel traject vooraf gegaan. Vanaf 1983 heeft drs. Hooimeijer zich gericht op het gedrag van papegaaien en de relatie tussen mens en papegaai/dier. De primaire vraag daarbij was: “hoe creëren we een situatie van wederzijds respect en wederzijds vertrouwen”. Drs. Jan Hooimeijer kon niet uitleggen waarom een papegaai die iedereen beet, hem niet beet of waarom een papegaai zonder problemen op zijn hand stapte terwijl de papegaai dat bij de eigenaar niet deed. De conclusie was dat het dezelfde vraag was als vragen naar het geheim van de bijzondere juffrouw van de peuterspeelzaal die 5 dagen per week werkt met een groep van 20 kinderen. In de wetenschap dat een deel van de kinderen thuis wel een scala aan gedragsproblemen laat zien maar niet bij de goede juffrouw.
Deze vragen hebben uiteindelijk geleid tot het ontwikkelen van het 5-stappen gedragsprotocol als basis voor het creëren van een relatie op basis van wederzijds respect en wederzijds vertrouwen. De invulling en de uitkomst van deze methodiek staat haaks op het trainen van gedrag. Het kunnen wandelen/picknicken en fietsen met papegaaien kan worden beschouwd als de uitkomst van het ontwikkelen van het 5-stappen gedragsprotocol. Na het ontwikkelen van het gedragsprotocol zijn definities van ‘normaal gedrag’, ‘gewenst gedrag’, ‘ongewenst gedrag’ en ‘afgedwongen gedrag’ ontwikkeld. Samen met de definitie van ‘overspronggedrag’, zoals deze destijds is geformuleerd door professor Niko Tinbergen, zijn deze definities van groot belang gebleken om gedrag te begrijpen en te herkennen. In combinatie met het gedragsprotocol kunnen gedragsproblemen worden voorkomen, weten we hoe we met gedragsproblemen kunnen omgaan en oplossen. De toepassing van het 5-stappen gedragsprotocol en de toepassing van de definities van gedrag zijn op verschillende international congressen gepresenteerd en vastgelegd in proceedings. De invulling en de toepassing zijn de afgelopen jaren onderdeel van gastcolleges op verschillende universiteiten als onderdeel van de nauwe samenwerking met dr. Irene Pepperberg.
Door de jaren heen heeft drs. Jan Hooimeijer het belang van buitenlucht, zonlicht, het wandelen met papegaaien/parkieten kenbaar gemaakt aan cliënten en collega’s. Toen en nu is het nog steeds een vast onderdeel in presentaties en publicaties van drs. Jan Hooimeijer (lees hier het artikel: ‘Anual Parrot Walks’ in Avian Examiner – Sep 2002). Daarnaast onderschrijft drs. Jan Hooimeijer al jaren het belang van zonlicht, buitenlucht voor papegaaien/parkieten om gedragsproblemen te voorkomen (lees hier de presentatie ‘Becoming a role model in the examination room handling parrots’ – Anual congress ofhe Association of Avian Veterinarians 2005, Menterey, US).
“I would like to encourage everyone, who has the opportunity to create situations like this, to do so. It can be organized for instance by avian veterinarians, parrot rescue organizations. It can help in a positive way to make everyone aware of the responsibilities of taking care of a parrot”.
drs. Jan Hooimeijer
In: Proceedings Annual Conference of the Association of Avian Veterinarians, 2005, Monterey (California)
Drs. Jan Hooimeijer
Vanaf 1 januari 2014 heeft Drs. Jan Hooimeijer zijn werkzaamheden voortgezet als gecertificeerd papegaaiengedrags- therapeut en als deskundige op het gebied van de vogelgeneeskunde.
Lees hier meer...