Vedias – vereniging van dierenartsassistentes(n) Interview december 2007

Vroeg of laat krijgt iedere dierenartsassistent ermee te maken: er wordt een duif aangeboden in de praktijk. Omdat duiven geen alledaagse patiënten zijn , heeft vogeldierenarts Jan Hooimeijer een informatiepakket over duiven samengesteld voor dierenartsen , assistenten en serieuze liefhebbers. Vedias Info stelde hem alvast een paar praktische vrag

Wat voor duiven worden aangeboden in de praktijk?

“Het kan gaan om een postduif , een sierduif of een wilde duif. In het geval van de eerste twee heb je niet alleen te maken met de zieke duif zelf , maar met het hele hokbestand. De huisvesting , het binnenklimaat , de verzorging , het voer , het kweekbeleid , alles is van grote invloed op de gezondheid van het duivenbestand in een hok. In de duivengeneeskunde weegt de gezondheid van het hele hokbestand zwaarder dan de gezondheid van de individuele duif. In het geval van een ernstige ziekte kan het advies zijn om één of twee duiven uit een bestand op te offeren voor sectie en vervolgonderzoek om vast te stellen wat er in het belang van het bestand moet gebeuren.”

Dat is wel wat anders dan de relatie baas-hond of baas-kat!

“Ja , dat klopt. Een onderdeel van goed duivenmanagement is , dat er streng wordt geselecteerd op gezondheid en vitaliteit. Alleen doorkweken met de sterkste dieren belooft een gezond hokbestand. Daarnaast kunnen individuele duiven wel een speciale waarde hebben. Het kan gaan om een emotionele waarde maar ook om de kweekwaarde of de waarde als vliegduif of tentoonstellingsduif. Om een idee te geven: een goede postduif kan duizenden euro’s waard zijn. Ook komt het voor dat mensen individuele duiven als gezelschapsdier houden. Het is dus altijd goed om na te gaan wat de aangeboden duif betekent voor de duivenhouder.”

Wat zijn veel voorkomende ziekten?

“Je ziet veel inwendige parasieten als wormen , coccidiosis , trichomoniasis en hexamithiasis. Ook zie je uitwendige parasieten als luizen en mijten. Verder komen bacterie-infecties voor waarbij salmonella – oftewel paratyfus – de meest bekende is. Daarnaast zijn er virusinfecties zoals het pokken- , herpes- , adeno- , circo- , en paramyxovirus. Een bekende duivenziekte is ornithosis , veroorzaakt door chlamydophila psittaci. Afgezien van de virusinfecties zijn de genoemde aandoeningen goed te genezen. Tegen pokken , het paramyxovirus en salmonella kan periodiek geënt worden. Maar belangrijk blijft het managementverhaal. Net als een pluimveedierenarts en een veearts  het (boeren)bedrijf moet bezoeken zal een duivenarts ook duivenhokken moeten bezoeken om te kunnen zien wat er speelt.

Het is de bedoeling dat door goede veterinaire begeleiding het medicijngebruik en het preventief behandelen van ziekten zo veel mogelijk wordt beperkt.”

Is dat voor een reguliere dierenarts niet wat lastig?

“Ja , absoluut. Het is tijdrovend en vraagt bovendien om zeer uitgebreide kennis van duiven. Bij het beoordelen van een duivenhok kan het gaan om een combinatie van ‘details’. De schaduw van een boom in de buurt van het hok , de ligging ten opzichte van de zon , overbevolking , het ventilatiesysteem , de klimaatbeheersing , het aankoopbeleid , het kan allemaal het verschil maken tussen problemen of geen problemen. Eigenlijk is het voor een reguliere dierenarts onbegonnen werk om dit allemaal te weten. Doorsturen naar een collega waarvan bekend is dat deze ervaring heeft met duivengeneeskunde , is de enige optie. Welke dierenartsen zich hebben toegelegd op duiven is te achterhalen via de Nederlandse Postduivenhoudersorganisatie Nederland (NPO).”

Maar ondertussen is er toch mooi een duif op het spreekuur gekomen. Wat kunnen arts en assistent wél doen?

“Mijn advies is om iemand met een duif nooit op het inloopspreekuur te laten komen. Het is niet plezierig in de wachtkamer en lastig tijdens het consult. Omdat duiven geen alledaagse patiënten zijn , vergt onderzoek en diagnose veel meer tijd dan de gebruikelijke paar minuten op een inloopspreekuur. Mijn eerste tip is dus om duiveneigenaren een afspraak te laten maken buiten het inloopspreekuur om. Mijn tweede tip is: houd de duif goed vast. Gebeurt deze eerste (simpele!) handeling al niet juist , dan is het vertrouwen van de duiveneigenaar in de arts meteen verloren. Een duif pak je goed vast door het dier op je hand te laten rusten. Eén vinger tussen de pootjes in , je duim voorzichtig op de vleugels van de vogel. De borst kan rusten tegen je eigen buik. Sierduiven en postduiven zijn meestal gewend om in handen te zijn. Ze zijn niet gestrest en je kunt het dier dus heel losjes hanteren. Het onderzoeken van ontlasting op endoparasieten , het maken van een keeluitstrijkje op trichomoniasis en een controle op stuitluizen en veermijten behoort tot de standaard controles. Daarnaast kan ontlasting op kweek worden gezet opzoek naar salmonella. Nog een praktische tip: wordt een gestrande postduif binnengebracht , dan is via de NPO te achterhalen waar de geringde duif thuis hoort. Kijk maar op www.npo.nl. Voor wilde vogels is het handig om contact op te nemen met een locale opvang voor wilde vogels. Adressen zijn te vinden op www.vogelbescherming.nl.”

Is het onderzoeken van een duif – of het nu een straatduif , sierduif of postduif is – zonder risico’s?

“Nee , zeker niet! Het belangrijkste risico is , dat mensen via duiven besmet kunnen raken met chlamydophila psittaci , de veroorzaker van ornithosis. Bij mensen heet dat papegaaienziekte of psittacosis. De klachten lijken op griepverschijnselen. Denk aan vermoeidheid , spierpijn , wisselende koorts , hoesten , pijn op de borst , enzovoorts. Wordt de papegaaienziekte niet op tijd behandeld , dan kunnen complicaties optreden zoals longontsteking , borstvliesontsteking en hartklepontsteking. De ziekte kan een dodelijke afloop hebben. Bij tijdige behandeling is de prognose gunstig. Ornithose is een zoönose en het is verplicht om aangifte te doen als de ziekte is vastgesteld.”

U heeft zelf uw werk als duivenarts moeten neerleggen vanwege een postduivenmelkerslong. Wat is dat precies?

“Duiven produceren zeer fijn stof waarin bepaalde eiwitten zitten. Je kunt een allergische reactie op deze eiwitten krijgen. Het gevolg is een Postduivenmelkerslong. De allergische reactie uit zich na verloop van tijd met chronische en onomkeerbare schade aan de longen. Het kan zelfs zijn dat een patiënt volledig afhankelijk wordt van toegediende zuurstof en daarmee ernstig gehandicapt wordt. Postduivenmelkerslong is dus een niet te onderschatten allergie. Je kunt je er slecht tegen beschermen. Een mondkapje houdt natuurlijk wel wat tegen. Er is ook een speciale helm met een filtersysteem om te voorkomen dat zwevend stof wordt ingeademd. Het probleem is dat het zeer fijne stof in de lucht zweeft en zich in kleding nestelt. Op deze manier kan ook de vrouw van de duivenmelker deze aandoening krijgen , terwijl ze nooit in het duivenhok komt. Een stofjas in de bijkeuken kan al de boosdoener zijn. Wie incidenteel een duif behandelt , kan uit voorzorg een kapje dragen.”

U heeft uw praktijk moeten sluiten voor duiven. Dat gaat u vast aan het hart?

“Het is uitermate spijtig. Er zijn duivenliefhebbers waar ik meer dan twintig jaar mee heb samengewerkt. Ik had cliënten in Nederland , België en Duitsland. Er zijn veel te weinig dierenartsen die zich serieus bezighouden met de duivengeneeskunde. Ik vind het jammer dat in de opleiding tot dierenarts veel te weinig ruimte is voor dit onderdeel van de diergeneeskunde. Om een deel van mijn opgedane kennis en ervaring te kunnen doorgeven , heb ik een duiveninformatiepakket samengesteld speciaal voor dierenartsen , assistenten en de serieuze liefhebber. In het informatiepakket vind je enerzijds oude en beproefde adviezen , anderzijds actuele informatie over ontwikkelingen op het gebied van de ziektes bij postduiven. Verder zitten in het pakket hand-outs , die vanuit onze Kliniek voor Vogels werden meegegeven duivenliefhebbers. Het duivenpakket bestaat uit 108 pagina’s interessante informatie over duiven. Het is te bestellen via de webshop. Ik hoop dat ik op deze manier een mooie ‘erfenis’ heb achtergelaten.”

KLIK HIER om Het Duivenpakket aan te schaffen via de webshop.